De Top Drie (1) van

Maartje Wortel (1982) debuteerde in 2009 met de verhalenbundel Dit is jouw huis. Vorig jaar verscheen haar eerste roman, Half Mens.

Nr 1.

Ik vind het altijd heel lastig om uit te leggen waarom ik een boek goed vond. Soms vraagt iemand waarom je verliefd bent geworden op een bepaald persoon en ook dan weet je het eigenlijk niet. Er is alleen een ding zeker: er is iets dat je heeft geraakt. Voordat ik jullie al verveel met deze uitleg zal ik het snel over het beste boek van het jaar 2012 hebben. Het is namelijk een boek dat verdient gelezen en gekend en nagevoeld te worden. Stoner van John Williams. Meestal vind ik een boek fijn omdat het goed is geschreven, omdat de manier van spreken en taal mij aanspreekt. Zoals je dat dus ook bij mensen kunt hebben, dat er een bepaalde prikkeling vanuit gaat. Stoner is niet alleen bewonderenswaardig goed geschreven; het verhaal is heel mooi. Je begint te lezen over een weinig opzienbarende man (al op de eerste bladzijde weet je dat hij weinig opzienbarend is). Je leest in iets meer dan 300 bladzijden over zijn hele leven, zonder dat er dus eigenlijk iets gebeurt. (Ik ga niet vertellen wat er wel gebeurt.) Dat kan saai zijn maar bij Stoner is het mooi omdat je hem echt leert kennen.

Het is alsof je opa op een stoel naast je zit en over zijn leven vertelt. Over de keuzes die hij gemaakt heeft, over de tijd die voorbij is gegaan, de kanten die hij op had gekund, over de liefde en de macht die mensen op elkaar uitoefenen. Het boek is allesomvattend. Het laat een leven zien zoals het is; in al zijn simpelheid en met alle emotie die daarbij komt kijken en vooral ook wat er niet bij komt kijken, dat er altijd iets is dat je mist of mis zult lopen. De schrijver laat Stoner dingen denken en andere dingen doen en andersom, waardoor je je tijdens het lezen van het boek ook afvraagt hoe het bij jezelf zit. Op de achterflap staan allerlei aanbevelingen die ik normaal niet zo serieus neem, maar in dit geval klopte het: dit boek ontneemt je de adem. Toen ik Stoner uit had moest ik heel hard huilen, met uithalen en al, alsof ik daadwerkelijk iemand verloren was. En dat heb ik sinds het boek Olle van Guus Kuijer al niet meer gehad. Ik heb Stoner afgelopen week gelezen en het is met recht het beste boek dat ik in tijden las. Jullie hoeven mij natuurlijk niet serieus te nemen, maar ik zou het wel doen als ik jullie was. Het is goddomme prachtig!

Nr 2.

Omdat op nummer 1 een dode buitenlandse auteur staat, wilde ik voor de nummer 2 sowieso kiezen voor een levende schrijver. Ik kon wel weer een paar buitenlandse auteurs en boeken bedenken. Bijvoorbeeld Valse Papieren van Valeria Luiselli of Manieren om naar huis terug te keren van Alejandro Zambra (allebei bijzonder mooie boeken van Zuid-Amerikaanse schrijvers, uitgegeven bij uitgeverij Karaat). Maar ik dacht, laat ik ook de literatuur uit Nederland benadrukken. Er zijn in 2012 een paar mooie boeken geschreven in Nederland.

Bijvoorbeeld Het boek Ont van Anton Valens. Het gaat over een man die een groetprobleem heeft. Hij durft zijn post niet te openen en richt een club op: man en post. Daarbij voegt zich ook de merkwaardige Cor Meckering die er een eigen idee op nahoudt over het voorvoegsel Ont. Anton Valens heeft een grappig, ontroerend en origineel boek geschreven. Allemaal verschrikkelijke woorden die alleen recensenten gebruiken. Het boek Ont is anders dan alle andere boeken. Het is wat mij betreft echt een kunstwerk. Qua taal en inhoud.

Nr 3.

Staat dan vanzelfsprekend ook een Nederlandse levende auteur. Manon Uphoff (sowieso een van de beste schrijvers van Nederland) met De ochtend valt. Dit is een novelle, een heel dun boekje maar niet minder intrigerend. Integendeel: het gaat over een familiedrama, de taal spreekt me aan: heldere korte zinnen. Er wordt weinig gezegd en uitgelegd, het drama schuurt onder de oppervlakte. Over de loyaliteit van kinderen naar hun ouders, de eenzaamheid en eigen gewoonten. Over nog veel meer wat wederom niet uit te leggen valt. Dit boekje steelt je hart.

Mon dieu, wat een grote woorden heb ik gebruikt. Daar moet ik in 2013 echt eens iets aan gaan doen.