De strijd van een Kaapverdische immigrante

In 1994 greep de Spaanse schrijfster Ángeles Caso (1959) met haar eerste roman op de valreep naast de prestigieuze Premio Planeta. De eer ging toen naar de Nobelprijswinnaar Camilo José Cela. Ángeles Caso won de rijkelijk gedoteerde Premio Planeta alsnog in 2009 met Tegen de wind in. Een deel van het prijzengeld (601.000 euro) schonk ze aan haar voormalige huishoudster, die de inspiratiebron was van deze roman.

Tegen de wind in is het verhaal van São, die in armoedige omstandigheden opgroeit in een dorp in Kaapverdië. Haar vader kent ze niet en haar moeder heeft het te druk met overleven om te zorgen voor het kind. Van jongs af wil São dokter te worden, maar op haar twaalfde valt die droom aan diggelen: ze moet een baan zoeken. Ze werkt vijf jaar als kinderjuf, tot een incident haar op de vlucht doet slaan. Ze krijgt de kans te emigreren naar de plaats van haar dromen, Europa. In Portugal ontmoet ze Bigador, een aardige Angolees met wie ze gaat samenwonen. Ze krijgen een zoontje. Maar dan laat Bigador zijn ware persoon zien. São’s leven wordt een hel. Ze vlucht naar Madrid waar ze bijklust als hulpje van een depressieve vrouw. Ze worden vriendinnen. De Spaanse blijft São volgen en tekent haar verhaal op.

Tegen de wind in doet denken aan het proza van Isabel Allende. Net als de heldinnen van de Chileense schrijfster is São een sterke vrouw die in een onrechtvaardige situatie terechtkomt en de beproevingen van het leven het hoofd biedt. Ook qua stijl leunt de roman tegen Allende aan. Ángeles Caso schrijft in een bloemrijke taal en is niet bang van een scheutje magisch realisme. Bovendien is ze net als haar Chileense collega een uitstekend verteller.

De grootste verdienste van deze roman is dat Ángeles Caso hier een stem geeft aan de vele vrouwelijke immigranten wiens leven in Europa een lijdensweg is. Door de kleine angsten en frustraties van een westerse vrouw te plaatsen tegenover het harde leven van São, die niets bezit behalve moed en wilskracht, houdt de schrijfster de lezer een spiegel voor. Tegen de wind in is een wervelende roman, die moeilijk neer te leggen is en na lezing nog lang tot nadenken stemt.

Dit stuk verscheen op 8 december in Uitgelezen, de boekenbijlage van De Morgen.