Kwallendienst

Bij de start van een nieuw schooljaar horen voornemens. Sportieve voornemens ook. Mijn vriendin N. en ik zwemmen nu een keer per week. In september is er geen beter bad dan de zee. De laatste toeristen zijn vertrokken, de stranden zijn schoon, de zee nog warm en de buitentemperatuur schommelt rond de 25°C.
Er is zelfs parkeerplaats.

'De herfst is het mooiste seizoen aan de Côte d'Azur,' zeg ik nog aan N. als we de kustpromenade van Mandelieu oprijden.
Maar op deze dinsdagochtend ben ik duidelijk niet de enige die zo denkt. Het strand is een lappendeken van badlakens, bezet door mannen en vrouwen tussen zestig en tachtig jaar oud.

Terwijl N. en ik het water ingaan, bespreken we onze professionele voornemens. N., consulente in de biologische garnalenkweek, is van plan te prospecteren naar nieuwe klanten.
'En jij?' vraagt ze.
'Ik ga een baan zoeken,' zeg ik. 'Buitenshuis, bedoel ik.' Al het gewone blijft natuurlijk doorgaan: mijn roman afwerken, reportagevoorstellen bijeensprokkelen, een lunchinterview organiseren met Michel Houellebecq.
'In welke sector?' vraagt N.
'Liefst iets met boeken.'
N. knikt. 'Wacht.' Ze zet haar zwembril op en duikt onder. Vandaag is zij van kwallendienst.
Boekenconsulent, zou het bestaan? vraag ik me af terwijl ik in haar kielzog zwem. Iets zoals styliste, niet in de mode maar in de literatuur. Achter me ligt een strand vol potentiële klanten. Voor die heren en dames heb ik een waslijst klaar.

Ik zou beginnen met De hand van Fatima van Ildefonso Falcones. Het verhaal van de auteur zou dit publiek aanspreken. Falcones, die als advocaat werkt in Barcelona, debuteerde in 2006 met de roman De kathedraal van de zee. Het werd onmiddellijk een bestseller. Er gingen totnogtoe vier miljoen exemplaren van over de toonbank, in bijna vijftig landen.
Wie van die mensen op het strand droomt niet van een gouden pensioen? Bovendien hebben veel gepensioneerden schrijfambities. Tot die conclusie kwam ik toch op het Salon du Livre in ons dorp in juli. Ik had de stille hoop een grote lokale schrijver te onmoeten, maar de twintig aanwezige auteurs waren zonder uitzondering gepensioneerden die hun werk in eigen beheer hadden uitgegeven. Of dit initiatief gestimuleerd moet worden, is nog de vraag, maar wat zeker is: gepensioneerden hebben tijd. Tijd is een vereiste voor de romans van Falcones.

De hand van Fatima is een pil van 944 bladzijden. De actie vindt plaats in de bergen en prachtige steden van Andalusië, die in de zestiende eeuw ten prooi vielen aan hevige oorlogen tussen christenen en moslims.
Het verhaal begint in december 1568 in een dorp in de Alpujarras, een berggebied tussen Granada en Almeria. Zoals overal in de streek leven in Juviles behalve christenen ook morisken, moren die na de inname van Granada in 1492 in Spanje zijn gebleven. Onder druk zijn ze christen geworden, maar in de beslotenheid van hun gemeenschap belijden ze de islam. Na een nieuwe koninklijke verordening die hun vrijheid nog sterker beknot, komen ze in opstand tegen de christenen.
De veertienjarige Hernando Ruiz begeleidt de troepen als muilezeldrijver. Hij is een buitenbeentje tussen de morisken van Juviles. Zijn blauwe ogen verraden zijn afkomst: toen zijn moeder veertien was, werd ze verkracht door een priester. Die dubbele origine zal hem parten blijven spelen.

De oorlog tussen de morisken en de christenen duurt maanden. In het strijdgewoel ontmoet Hernando de bloedmooie Fatima. Ze worden verliefd, maar ook Hernando’s stiefvader is in het meisje geïnteresseerd. Van de leider van de morisken, een vriend, krijgt Brahim de hand van Fatima.
Uiteindelijk delven de morisken het onderspit en worden ze over het koninkrijk verspreid. Hernando en zijn familie leven in armoedige omstandigheden in Córdoba. Maar de situatie keert. Hernando krijgt een baan in de koninklijke stallen en Fatima bekomt een echtscheiding van Brahim. In 1573 trouwen Hernando en Fatima. Ze krijgen kinderen, leven in welvaart en zich in het geheim aan de verspreiding van de islam.
Het mooie liedje blijft evenwel niet duren. Voor de definitieve uitwijzing van de morisken uit Spanje in 1609, zal Hernando nog enkele keren een nieuw leven beginnen.

De cultuur en leefgewoonten van de Spaanse moren boeien, en het is verhelderend om het christendom te bekijken door de ogen van een morisk, maar helaas spint Falcones het verhaal te breed uit. Een pageturner is De hand van Fatima niet, maar in ruil voor een stevige dosis doorzettingsvermogen krijgt de lezer inzicht in een belangrijk luik in de Spaanse geschiedenis en veel zin om Andalusië te bezoeken.

En daar is het nu net het beste seizoen voor. Dat zou ik de gepensioneerden op het strand ook kunnen aanraden.
Tien meter voor me komt N. boven water. 'Waar wacht je op?' roept ze. 'De kust is veilig.'

Een uitgebreide recensie van De hand van Fatima verscheen op 25 augustus in Uitgelezen, de boekenbijlage van De Morgen.