Het verborgen leven van bomen

Hoewel e-books voordelen hebben, pleit ik voor het traditionele boek, genaaid of garenloos, gebrocheerd of gebonden, soms met nog onversneden bladzijden. Begint lezen niet met de geur en de textuur van papier? Boeken zijn handige objecten, dat ook. Een gelezen boek is een dwarsdoorsnede van mijn leven. Aangestipte passages, vlekken van koffie of zonnebrandolie, haastig geschreven kanttekeningen, verdwaalde tram-, trein of vliegtickets, oude boodschappenlijsten, een verdroogde sprinkhaan? Ze werken als madeleines van Proust. Dat betekent niet dat ik geen uitzondering maak als een spannende digitale drukproef zich aandient zoals vorige week, toen Het verborgen leven van bomen van de Chileen Alejandro Zambra in mijn bus viel. Omdat Zambra's eerste roman, Bonsai, zo'n aparte leeservaring was, schoof ik de aangesneden papieren romans opzij en kroop ik 's avonds met mijn laptop op de bank.



Net als Bonsai is Het verborgen leven van bomen een kort boekje. Het eigenlijke verhaal begint op bladzijde 9 en eindigt op bladzijde 100, en daartussen zitten flink wat halve en hele blanco pagina's.
De personages van Het verborgen leven van bomen zijn Julián, een literatuurdocent die eigenlijk schrijver wil zijn (een soort alter ego van de auteur), zijn vrouw Verónica en zijn stiefdochtertje van acht, Daniela. Het verhaal beslaat één nacht.
"Maar dit is geen normale nacht," schrijft Zambra, "tenminste nóg niet. Het is namelijk niet helemaal zeker of er wel een volgende dag is, want Verónica is niet van haar tekencursus teruggekeerd. Wanneer zij terugkeert, zal de roman eindigen. Zolang zij niet terugkeert blijft het boek doorgaan. Het boek blijft doorgaan totdat zij terugkeert, of totdat Julián er zeker van is dat zij niet meer terug zal keren."

Terwijl Julián wacht en steeds ongeruster wordt, sust hij Daniela in slaap met verzonnen verhalen over het verborgen leven van bomen.
Julián denkt aan het verleden, hoe hij Verónica leerde kennen dankzij een torta de tres leches, aan de geschiedenis van Verónica en haar ex Fernando, aan zijn vorige vriendin Karla, aan het boek dat hij schrijft over een man met een bonsai.
De uren kruipen voorbij. Daniela slaapt, Julián blijft wakker. Waar hangt Verónica uit? Heeft ze autopech? Ligt ze in het bed van een andere man? Als alles in orde komt, beslist hij, gaan we zaterdag naar de sneeuw kijken.
Maar komt Verónica terug?
Julián overtuigt zichzelf van het tegendeel. Hij probeert zich een leven voor te stellen zonder Verónica. Hoe is Daniela als ze vijftien, twintig, vijfentwintig, dertig jaar is?

Op dit punt in de roman laat de auteur iets merkwaardigs gebeuren: Verónica verdwijnt op de achtergrond, Julián zelf wordt een nevenfiguur en Daniela wordt het hoofdpersonage. Geeft dit keerpunt Juliáns gesteldheid weer, hoe zijn gedachten - zoals dat 's nachts zo vaak gaat - worden uitvergroot en hun eigen leven gaan leiden? Zambra laat het aan de lezer over.
Het verborgen leven van bomen ligt in de lijn van Bonsai. Ook hier schuilt de kracht van het verhaal in de uitgepuurde stijl, in de afstand tussen de verteller en de personages, in wat niet gezegd wordt. En ook hier is het gissen naar het boek in het boek.

Het verborgen leven van bomen is een boek om in te graven, te onderstrepen, kanttekeningen te maken. Nog drie dagen geduld, dan rolt de papieren versie van de drukpers.