Mijn leven is mooier dan literatuur - Jannah Loontjens

Gefronste wenkbrauwen, een monkelend lachje, ongeloof… De titel van het essayboek van Jannah Loontjens (1974) laat de literatuurliefhebber niet onberoerd. Wie is deze schrijfster die durft te beweren dat haar leven mooier is dan literatuur? Auteurs leven toch bij gratie van literatuur? Hun bestaan valt of staat toch met boeken?

In het voorwoord bekent de schrijfster meteen dat het citaat niet van haarzelf komt. Het was net de overtuiging dat literatuur met het leven is verweven die haar aanzette dit boek te schrijven. Loontjens, die ook filosofe is, promoveerde als literatuurwetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam. Vertrekkend van haar persoonlijke ervaringen als lezer en schrijver gaat ze hier op zoek naar de rol van literatuur in ons leven en in de samenleving.

Wat is een sterk begin van een boek? Hoe worden we getekend door wat we lezen? Waar komt de groeiende drang tot schrijven vandaan? En wat is goede literatuur? Het is maar een greep uit de vragen die de Nederlandse zich stelt.  Ze zoekt verheldering in het werk van canonieke auteurs zoals Proust, Kafka, Borges, Woolf en Faulkner – en geeft de lezer gaandeweg veel zin om de boeken van deze schrijvers te (her)ontdekken –, maar slaat ook de brug naar filosofen zoals Heidegger, Benjamin of Foucault. Aan de hand van films en televisie zoals Oprah’s Book Club neemt ze het beeld dat we van schrijvers hebben onder de loep.

Mijn leven is mooier dan literatuur draagt de ondertitel Een kleine filosofie van het schrijverschap. Loontjens formuleert fijne bespiegelingen en trakteert de lezer op prikkelende gedachtesprongetjes, maar soms wordt ze wat langdradig. Ze verkent zijpaden, maakt omtrekkende bewegingen en valt daarbij af en toe in herhaling. Dat haar boek eeuwig onaf is, geeft ze toe. Pasklare antwoorden bestaan niet. Mijn leven is mooier dan literatuur is een voorzichtig aftasten naar het wezen van iets wat zich sowieso niet in een definitie laat vangen.

Mijn leven is mooier dan literatuur (Jannah Loontjens), Ambo/Anthos, 182 p.

Deze recensie verscheen op 5 september op cobra.be