Een nacht die alles volledig verandert

De Colombiaanse schrijver Evelio Rosero neemt de katholieke kerk op de korrel in een magisch realistische vertelling over een kleine gelovigengemeenschap in Bogotá.

Op het eerste gezicht is de parochie die Evelio Rosero in De drie Lilia’s opvoert een toonbeeld van deugdzaamheid. Pater Almida, die er al veertig jaar de mis opdraagt, organiseert door de week middagmalen voor de minderbedeelden. De praktische regeling van de Maaltijden van Barmhartigheid ligt in de handen van zijn acoliet Tancredo, een jonge bultenaar, en van de drie Lilia’s, drie oude weduwen die ook in de pastorie wonen net als Machado, de koster, en zijn petekind Sabina.

Terwijl de Lilia’s koken, moet Tancredo toezien op het vlotte verloop van de maaltijden, wat vooral op donderdag een ondankbare taak is omdat de lastigste gasten dan aan de beurt zijn, de bejaarden, die nooit tevreden zijn en soms durven dood te vallen tijdens het eten. Bovendien duren die maaltijden het langst, waardoor Tancredo weinig tijd over heeft om te studeren en zich voor te bereiden op de universitaire opleiding die pater Almida hem al jaren belooft.

De dagelijkse routine wordt overhoop gehaald wanneer Almida en de koster op een donderdag naar een afspraak moeten met Don Justiniano, de geldschieter van de parochie. Een vervangpriester komt de avondmis opdragen, pater Matamoros, die over een prachtige zangstem blijkt te beschikken. In vervoering luisteren de gelovigen naar zijn gezongen mis. Alleen Tancredo merkt hoe onsamenhangend de viering is en hoeveel brandewijn Matamoros aan het altaar tot zich neemt. Na de dienst wordt de pater door de drie Lilia’s uitgenodigd voor het avondeten, wat het begin inluidt van een nacht die het leven van de bewoners van de pastorie volledig zal veranderen.

Evelio Rosero (1958) won zijn eerste literaire prijs toen hij eenentwintig was. Zijn oeuvre omvat poëzie, toneel en romans. Voor de roman Los ejércitos (De vertrapten) kreeg hij in 2006 de Spaanse Premio Tusquets en in 2009 de prestigieuze Independent Foreign Fiction Prize.
De drie Lilia’s verscheen in 2001 al in Colombia, maar werd pas internationaal opgemerkt toen het in 2009 een heruitgave kreeg in Spanje. Het verhaal draagt duidelijk de stempel van het magisch realisme. De personages fascineren en bevreemden, van de gebochelde Tancredo die ons vanaf de eerste zin deelgenoot maakt van zijn diepste angst, namelijk dat hij een beest zou zijn, tot de albinobleke Sabina met het wellustige vlees en de drie Lilia’s die geen zussen zijn maar bijna niet van elkaar te onderscheiden zijn. Naargelang de nacht vordert krijgt de sfeer iets onwezenlijks en lijken de scènes die Rosero beschrijft haast uit een droom gegrepen.

De drinkende en grappentappende pater Matamoros doorprikt een zweer die op springen staat. Onder de ogenschijnlijke kalmte van de bewoners broeien angsten en frustraties die al jaren meegaan. De onbeschroomde pater, die openlijk toegeeft aan de zonde, confronteert hen met hun hypocrisie. Het meest verrassend zijn wel de drie Lilia’s (“lilia”, Spaans voor lelie, staat symbool voor zuiverheid), die zich van vrome huishoudengelen ontpoppen tot de belichaming van de duivel zelf. Maar ook pater Almida heeft zijn secreten. Waar komen die koffers propvol bankbiljetten op de zolder bijvoorbeeld vandaan?
Ambitie, lust en boosaardigheid drijven de bewoners van de pastorie. Het is niet de eerste keer dat Rosero kerk en godsdienst hekelt. De drie Lilia’s is een fijnzinnige, suggestieve satire.

De drie Lilia’s, De Geus – Oxfam Novib, 152 p.
Deze recensie verscheen op 6 maart in de literatuurbijlage van De Morgen.