Napels zien en dan sterven

We zaten op een terras in de havenwijk van Napels. De tafels stonden op het trottoir aan een kruispunt dat op dit uur verlaten was. Het enige wat we hoorden was stemmengegons, af en toe onderbroken door een explosieve lach afkomstig van de buurtafel waar vier Engelsen zaten.

'Ken je het spreekwoord?' vroeg ik aan mijn vriendin.

'Welk spreekwoord?'

'Het spreekwoord over Napels.'

'Dát spreekwoord.'

De ober zette een fles Lacryma Christi del Vesuvio op tafel en schonk onze glazen in. Hij lachte en zei iets in snel Italiaans.

'Moest je me daar nu aan herinneren?' vroeg mijn vriendin toen hij weg was. Ze nam een slok van haar wijn. In deze zaak kreeg je wijn in glazen, maar in de oude pizzazaken bij het station waar je vier euro betaalt voor de beste margherita ter wereld kreeg je dezelfde wijn in bekertjes.

'Ik dacht eraan voor we opstegen.'

'Sowieso worden het memorabele dagen,' zei mijn vriendin. 'Maar dat betekent niet dat ik daarna wil sterven.'

'Van wie komen die woorden?'

Ze haalde haar schouders op en rechtte haar rug. Daar stond de ober alweer, nu met twee karrenwielen pizza bedekt met rucola, de kaas bubbelde nog.

In deze zaak kreeg je wijn in glazen, maar in de oude pizzazaken bij het station waar je vier euro betaalt voor de beste margherita ter wereld kreeg je dezelfde wijn in bekertjes.Het kwam niet bij me op te vragen of híj wist van wie de uitdrukking kwam. We begonnen te eten en ik vergat de kwestie, ik weet niet of ik aan Johann Wolfgang von Goethe zou hebben gedacht, al lag een klassieke schrijver voor de hand, als het geen Italiaan was moest het iemand zijn die een Grand Tour had gemaakt, wat in de achttiende en de negentiende eeuw gebruikelijk was in de gegoede Europese families, ze zonden hun zonen naar Italië waar ze geïnitieerd werden in de kunsten des levens, zo'n Grand Tour was de laatste halte voor de volwassenheid.

Ik was ooit begonnen in Het lijden van de jonge Werther, Goethes eerste roman die in 1774 verscheen (hij was toen vijfentwintig) en hem roem en rijkdom bracht, over de romantische, intelligente Werther die verliefd wordt op Lotte, maar zij is al verloofd en kan de liefde niet beantwoorden, waarop hij de stad verlaat maar zijn liefde gaat niet over, integendeel, hij keert terug, ontdekt dat Lotte getrouwd is en wanneer zij hem verzoekt haar niet meer op te zoeken, schrijft hij een afscheidsbrief en pleegt zelfmoord, zo gaat het verhaal, het is in briefvorm geschreven en kende indertijd een onmiddellijk succes, het was een van de meest gelezen boeken, veel lezers identificeerden zich met de teleurgestelde protagonist, het boek bracht zelfs een golf zelfmoorden op gang, ik geloof dat ik het gekocht heb in Montluçon, daar is een prachtige boekhandel die Le talon d'Achilles heet, ik kan daar niet binnengaan zonder vijf boeken te kopen, in die zomer had ik weinig tijd, een snipper hier, een snipper daar, snippers doen Het lijden van de jonge Werther geen recht, maar ik wil het boek nog altijd lezen.
Goethe maakte zijn Grand Tour in 1786. Hij verbleef enkele maanden in Rome en reisde daarna naar Napels. Die stad maakte zo'n grote indruk op hem dat hij in zijn dagboek noteerde "Vedi Napoli e poi muori!" (Napels zien en dan sterven!).

Maar in het pizzarestaurant dacht ik niet aan Goethe en mijn vriendin ook niet, althans dat denk ik want we spraken niet, we aten alsof ons laatste uur geslagen was. Pas toen de wind opstak en servetten en vorken in het rond vlogen en een Engelse vloek weerklonk keken we op.
We waren net op tijd om te zien hoe de parasol van de tafel met de Engelsen met een ruk loskwam en door de lucht zeilde. Ik keek hoe het gevaarte op me afkwam. Kalmte daalde over me neer. Ik proefde de pizza nog, de dunne bodem die zacht en tegelijkertijd krokant was en die met de mozzarella en de tomatensaus leek versmolten, en ik voelde het fluweel van de Lacryma Christi del Vesuvio op mijn tong. Gespietst worden door een parasol klonk belachelijk, maar uiteindelijk was het een dood als een ander. De gedachte duurde een flits, toen maakte de ober een sprong en kwam de parasol kletterend voor onze tafel neer.

Het lijden van de jonge Werther (Johann Wolfgang von Goethe), Athenaeum-Polak & van Gennep, 176 p.