Experiment

Het begon als een spel. Na een overdosis tiramisu en chocoladetaart op oudejaarsavond besloten we in dit huishouden een suikerloze maand te houden. Toen ik op 1 februari, na een stapel pannenkoeken met drie soorten suiker en Nutella, het bilan opmaakte, kon ik zeggen dat het experiment geslaagd was, niet alleen omdat de gemiddelde prikkelbaarheid gekelderd was, maar ook omdat de voorraad huisgemaakte jam uit 2009 en 2010 (het enige toegelaten suikerbeleg) eindelijk was opgeraakt. Toch wrong er iets, en dat was niet alleen die opgezette maag wegens een teveel aan suiker. Ik miste iets. Het was alsof ik het plots benauwd had, alsof de nieuwe vrijheid me de zuurstof benam. Te veel vrijheid, zag ik in, is geen vrijheid. Het leven kreeg kleur door een beteugeling, een baken of een grens, en omdat ik toch in de voedselsfeer was besloot ik in februari geen wijn te drinken, een beperking die overigens gelegen kwam in de voorbereiding van de tien kilometer van Cannes op 26 februari.

Terwijl de suikerloze maand me naar nooit gefrequenteerde rayons in de supermarkt stuurde, stoffige receptenboeken uit de kast haalde en uitheemse spijzen op tafel bracht, is het effect van de alcoholloze maand minder specifiek.
De abstinentie vertaalt zich in een algemeen welbehagen en in toegenomen energie en creativiteit, wat niet ligt aan de twee glazen wijn die ik nu niet drink, maar vooral aan de wetenschap dat ik me een beperking opleg en me daaraan houd. Beperkingen inspireren en porren de creativiteit aan, dat wisten ook de auteurs van Oulipo, Ouvroir de Littérature Potentielle (Fabriek voor Mogelijke Literatuur). Hun propos, schrijven vanuit beperkingen, leidde tot uitzonderlijke werken zoals La disparition, de roman van Georges Perec over de verdwijning van de letter "e" waarin geen enkele e voorkomt (en die in 2009 in het Nederlands verscheen als 't Manco, nadat Guido van de Wiel acht jaar op de vertaling had gezwoegd). Georges Perec experimenteerde niet alleen met stilistische regels, soms was de aard van de beperkingen die hij zich oplegde louter fysiek, zoals in Tentative d'épuisement d'un lieu parisien. Om dat boekje te schrijven mocht hij gedurende drie dagen niet wijken van één bepaalde plaats, de Place Saint-Sulpice in het zesde arrondissement van Parijs. Van 18 tot 20 oktober 1974 vatte hij daar post op het terras van Café de la Mairie en noteerde alles wat zich voor zijn ogen afspeelde.

Tentative d'épuisement d'un lieu parisien is een opsomming van wat gebeurt als niets gebeurt. De lijst van Perec is niet alleen interessant als tijdsdocument (in 1974 blijken Japanse toeristen al courant in Parijs en is de kleur appelgroen in de mode), maar ook bijzonder plezierig om lezen. In spitse, snedig genoteerde observaties toont de schrijver wat we kennen maar wat we meestal niet zien omdat we gefocust zijn op onze eigen handelingen en de buitenwereld door die bril bekijken. Hij nodigt de lezer uit stil te staan, even toeschouwer te worden. Tentative d'épuisement d'un lieu parisien is een hulde aan de absurditeit en de rijkdom van het gewone, de poëzie van het banale.

Mij heeft Perec alvast overtuigd, ik heb zelfs al een plaats in gedachten. Voor maart.

Tentative d'épuisement d'un lieu parisien, Christian Bourgois Editeur, 49 p.