Beter dan the real thing

Je bedenkt een uitleg, je verpakt die in hoogdravende woorden en dan denk je dat het een waarheid is. Waarom? Wat brengt het bij en wat is er in hemelsnaam fijn aan? Hoogmoedig, dat ben je. Wat je zegt getuigt van pure, ja, onversneden hoogmoed.
Alsof beperkingen vrijheid geven? Maak mij iets wijs. Had je te diep in het glas gekeken toen je dat verzon?

Ik was met mezelf in gesprek. Het was zaterdagavond en ik zat thuis met een glas water, dat was de situatie.

Er is altijd een remedie. Altijd, voor alles.
Wat doe je als je niets meer weet, niets meer wil? Als je verbitterd bent of ontgoocheld, als je wanhoopt, geen uitweg meer ziet of, gewoon, als je een alcoholloze maand houdt en daar genoeg van hebt?
Dan loop je toch gewoon naar je boekenplank?
Je moet weten hoe je het aanpakt. Verkeerde keuzes maken het erger, verkeerde keuzes kunnen werkelijk rampzalige gevolgen hebben, daar vertel ik een andere keer over.
Voor elke diagnostiek zijn één of twee romans van toepassing. Bij zelf opgelegde abstintie is Naar de overkant van de nacht van Jan van Mersbergen de juiste keuze.

Wat Jan van Mersbergen in deze roman doet is riskant. Het Limburgse carnaval gebruiken als decor en het verhaal laten spelen tijdens één nacht met een ladderzatte verteller? Dit loopt mis, dacht ik. Tot ik begon te lezen.
Na enkele bladzijden was ik het personage, Ralf, een man van achtendertig die opgegroeid is op een rivierboot, later stratenlegger is geworden en een relatie heeft met Sara, een moeder van vier kinderen incluis een gehandicapte tweeling. Al vijf jaar houdt Ralf het gezin overeind. Tijd om stil te staan heeft hij nu pas, tijdens Vastelaovend.

Door een slim spel van associaties springt Jan van Mersbergen voortdurend tussen de binnen- en buitenwereld van z’n personage en trekt hij ons Ralfs hoofd in, maakt hij ons deelgenoot van z’n twijfels, ontroering, van de biersmaak in z’n mond.
Tijdens die Vastelaovendsnacht, dat wilde carnavalsfeest, gebeurt iets met Ralf. De alcohol, de traditionele liedjes, de ontmoetingen werken als een ontstopper. Gevoelens en gedachten stromen los en dwingen Ralf tot een confrontatie met zichzelf.
Naar de overkant van de nacht is een roman over mogelijkheden, keuzes, en hoe bepalend die zijn.

In het begin van het verhaal duidt de bierkalender om Ralfs nek 40 biertjes aan. Op het eind, bij 72, gooit hij hem weg.
Van Mersbergen zet de roes van Ralf over op de lezer, zonder de kater nadien.

Toen ik de roman uit had, kon ik geen alcohol meer ruiken. Gelukkig bestaan ze, die literaire surrogaten. Soms zijn ze beter dan the real thing.

Jan van Mersbergen
Naar de overkant van de nacht
Cossee, 176 p., 18,90 euro.