Tuinmeubelen

Ik nam afscheid van een oude vriendin met wie ik een week had doorgebracht. Ze liet me de column lezen die ze de vorige avond had geschreven en vroeg toen waarover ik zou schrijven.
'Ik dacht aan de tuinmeubelen,' zei ik.
Ze keek me uit haar ooghoeken aan. 'Echt?'
'Het is zo'n rare anekdote.'
Ze zuchtte. 'Maar hoe ga je erover schrijven?'
'Gewoon... hoe jij er gisteren over begon toen we buiten aten.'
'Zeg maar.'
'Dat wij gewoon plastic tuinmeubelen hebben en toch gelukkig zijn.'
'Heb ik dat zo gezegd?'
'Ja toch?'
'Je moet het omkeren. Wat ik bedoel is dat je niet per se dure houten tuinmeubelen nodig hebt. Mijn moeder zou bijvoorbeeld nooit naar een hotel gaan met plastic loungers rond het zwembad. Heel mijn familie niet. Plastic meubelen zouden hun vakantie bederven. Zo zijn ze. Weet je dat ze om de twee jaar een nieuw huis kopen? Dat laten ze prachtig inrichten en als het af is, hebben ze er genoeg van en willen ze weer iets anders.'
We zwegen allebei.
'Het is niet dat ik plastic tuinmeubelen mooi vind,' zei ik na een poos.
Mijn vriendin schudde het hoofd.
'Teak is mij gewoon veel te duur.'
'Kan je niet over iets anders schrijven?'
'Dat je zes dagen regen hebt gehad en dat nu, op de dag van je vertrek, de zon schijnt?'
'Nooit over het weer schrijven,' zei mijn vriendin. 'Het weer is taboe.'
'Stel nu,' begon ik, 'áls ik over de tuinmeubelen schrijf, welk boek haal ik er dan bij?'
'Vind je dat niet vervelend? Dat je altijd over een boek moet schrijven?'
'Soms wel. Maar eigenlijk kan je overal een boek bijhalen. Dat boek is net de uitdaging.'
Mijn vriendin dacht na. 'Als je erbij nadenkt,’ zei ze, ‘zijn alle vrouwen in mijn familie een soort Emma Bovary.’

Over Madame Bovary van Gustave Flaubert had ik nog niet geschreven, maar als er één boek was dat een stuk verdiende dan was het wel het verhaal van Emma Bovary.
Madame Bovary (1857) is een van de eerste realistische, moderne romans. De keuze van het hoofdpersonage alleen al was destijds erg vernieuwend: Emma Bovary is geen heldin maar een gewone Franse plattelandsvrouw. Haar levensbeeld is vertekend door de romantische boekjes die ze als meisje heeft verslonden. Daardoor kan ze niet met de realiteit om: haar huwelijk met de brave maar gewone Charles Bovary is gedoemd ongelukkig te zijn, het leven in de provinciestad is veel te saai. Steeds weer probeert ze – tevergeefs – aan de banaliteit te ontsnappen.
Wat de roman revolutionair maakt is de manier waarop het verhaal wordt verteld. Door het gebruik van de vrije indirecte rede laat Flaubert het onderscheid tussen de verteller en het personage vervagen. De lezer moet gissen wiens gedachten worden beschreven: die van de auteur zelf, die van de onbekende verteller of die van het personage?

Maar waarom werd deze jonge, Franse plattelandsvrouw een van de beroemdste personages uit de wereldliteratuur? Stond haar tragiek voor die van het hele menselijke leven? Leefde in ieder van ons een Emma Bovary? Ik keek naar mijn vriendin die net als ik in overpeinzingen was verzonken.
'Dus je vindt het goed?' vroeg ik.
'Wat?'
'Dat ik over de tuinmeubelen schrijf?'
'Waar maak ik me eigenlijk druk over?' Mijn vriendin liet een lachje horen. 'Ofwel heb je vrienden ofwel schrijf je. Wie zei dit ook weer?'

Madame Bovary, Michel Levy Frères, Libraires-Editeurs, 490 p.