Wat gebeurde er met zusje?

Karen Joy Fowler schrijft een aangrijpende roman over de liefde en rivaliteit tussen zussen en vergast haar lezers op een verrassing van formaat.

De verteller van Totaal door het dolle heen is Rosemary Cooke, een kleuterjuf van bijna veertig. Ze blikt terug op de idyllische kinderjaren die ze met haar zusje Fern en broer Lowell in Indiana heeft doorgebracht en doet uit de doeken hoe de verdwijning van Fern het gezin ontwrichtte. 

De kinderen groeiden op op een boerderij, omgeven door velden en bossen waar ze naar hartenlust konden ravotten. Op het domein woonde ook een groep jongeren, promovendi van vader Cooke, een hoogleraar in de gedragspsychologie. Rosemary en Fern waren erg verschillend, maar deden alles samen. Terwijl Fern nooit een woord zei, stond Rosemary bekend voor haar babbelzucht. Als ze weer eens een verhaal afstak, zei haar vader: Laat het begin maar weg en begin in het midden.

Die raad neemt Rosemary ter harte als ze begint te vertellen. Ze opent het verhaal in 1996, als ze tweeëntwintig is en studeert in California. Haar broer Lowell heeft ze al tien jaar niet meer gezien en haar zusje Fern is zeventien jaar geleden verdwenen. Rosemary herinnert zich dat ze op haar vijfde naar haar oma en opa werd gestuurd. “Die paar weken bij mijn grootouders in Indianapolis vormen nog steeds de scherpste scheidslijn in mijn leven (…). Voor die tijd had ik een zusje. Daarna niet meer.”

Vaak plaatsen we gebeurtenissen uit het verleden in een kader dat er toen niet per se was

Toen haar vader haar kwam ophalen, reden ze naar een nieuw huis. Fern was weg, moeder had een zenuwinzinking en Lowell was woedend. Rosemary, die nooit school had gelopen, moest naar de kleuterklas waar ze voor ‘aapmeisje’ werd uitgemaakt. Ze stopte met praten. Over wat met Fern was gebeurd werd niet gesproken.

Wanneer Lowell op een winternacht in 1996 plots opduikt in Rosemary’s studentenflat, praten broer en zus voor het eerst over het verleden. Het gesprek brengt herinneringen naar boven die Rosemary verdrongen heeft. De traumatische verdwijning van Fern komt in een kompleet ander daglicht te staan.

Bedrieglijk geheugen

Karen Joy Fowler (º1950) brak in 2004 internationaal door met The Jane Austen Book Club. Totaal door het dolle heen is haar zevende roman. Het boek is erg geraffineerd opgebouwd. Samen met Rosemary laat Fowler je voortdurend tussen heden en verleden navigeren en geleidelijk aan licht ze de sluier op over de geheimen die de Cookes verborgen houden. 

Vele thema’s komen aan bod, van de levensbepalende keuzes in een familie en de liefde en rivaliteit tussen twee zussen tot de bedrieglijke werking van het geheugen. Onze leeftijd en leefomstandigheden, zo laat Fowler zien, conditioneren onze herinneringen, waardoor we gebeurtenissen uit het verleden vaak plaatsen in een kader dat er toen niet per se was. 

Wie nu nieuwsgierig is geworden, blijft beter weg van google. Fowler heeft een geweldige verrassing in de roman verstopt en die moet je echt zelf ontdekken.

Totaal door het dolle heen, Karen Joy Fowler. Vertaling: Wim Scherpenisse. Nieuw Amsterdam, 320 p, 21,95 euro. Deze recensie verscheen op 3 juni in De Morgen.