Niet de schrijver, de lezer moet fantasie hebben.
(Harry Mulisch)

maandag 14 april 2014

De hand van Herrera


De Mexicaan Yuri Herrera (1970) heeft nog maar drie romans geschreven, maar in het prijzencircuit is hij al een bekende naam. Terwijl hij in zijn debuut Kroniek van een hofzanger achter de schermen van een drugskartel duikt, kaart hij in Voortekenen van het einde van de wereld een ander probleem van de Mexicaanse samenleving aan, namelijk de illegale emigratie naar de VS. Zijn hoofdpersonage, Makina, is een jonge Mexicaanse die clandestien naar de VS reist om haar broer te zoeken die daar zijn geluk is gaan beproeven. Om veilig de grens over te steken moet ze de hulp inroepen van lokale criminelen, maar ondanks de bescherming die zij haar beloven wordt de reis een gewaagde, met hindernissen bezaaide expeditie.

Wie Kroniek van een hofzanger heeft gelezen, zal de hand van Herrera onmiddellijk herkennen. De in de VS wonende Mexicaan laat ook hier weer een grimmige wereld oprijzen geregeerd door kwaadwillige personages, maar zijn signatuur schuilt bovenal in zijn stijl. De elegante, poëtische zinnen scheppen afstand tot de harde werkelijkheid waarover hij schrijft, wat een bevreemdend effect heeft. Dat wordt nog versterkt door de neologismen die in de tekst sluipen of ‘finsteren’ – om het met Herrera’s woorden te zeggen.

Voortekenen van het einde van de wereld is opgesplitst in negen korte hoofdstukjes die bizarre titels dragen, zoals ‘De ring van obsidiaan’ of ‘Daar waar het hart van de mensen wordt opgegeten’. Om ze te plaatsen is wat kennis van de Azteekse mythologie handig. Herrera heeft Makina’s tocht geboetseerd naar de reis die de doden moesten ondernemen om af te dalen naar de onderste laag van het dodenrijk, waar eeuwige rust wachtte. Zal zij die ook vinden? Ja, maar niet op de manier die ze verwacht. Naarmate de reis vordert, krijgt het nieuwe land haar in de greep en gooit ze haar oude huid af.

Herrera, die zelf in Mexico opgroeide maar via zijn studies in de VS aanbelandde en momenteel gastdocent is aan de universiteit van New Orleans, toont treffend aan hoe de nieuwe taal een sleutelrol speelt in Makina’s metamorfose: “als je zegt Geef eens een vuurtje terwijl zij zeggen Geef eens een lichtje, wat leer je dan niet allemaal over vuur en licht en de handeling van het geven? Eigenlijk is het geen andere manier om dingen te benoemen: de dingen zelf zijn nieuw. De wereld wordt opnieuw geboren.”

Voortekenen voor het einde van de wereld, Yuri Herrera. Vertaling: Heijo Alting. Wereldbibliotheek, 107 p. 
Deze recensie verscheen op 9 april in De Morgen.

Geen opmerkingen: